Αθηναγόρας Α’

(Βασιλικό Πωγωνίου, Ήπειρος 1886 – Κωνσταντινούπολη 1972). Οικουμενικός πατριάρχης (1948-72). Το κοσμικό του όνομα ήταν Αριστοκλής Σπύρου. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης (1903-10) όπου και δέχτηκε τον πρώτο βαθμό της ιεροσύνης (1910). Ως διάκονος υπηρέτησε στη μητρόπολη Πελαγονίας-Μοναστηρίου (1910-19) και στην αρχιεπισκοπή της Αθήνας (1919-22), όπου ανέλαβε και καθήκοντα γραμματέα. Διάκονος ακόμη, εξελέγη (1922) επίσκοπος Κέρκυρας και Παξών και χειροτονήθηκε τον ίδιο μήνα και πρεσβύτερος και επίσκοπος. Το 1930 εξελέγη αρχιεπίσκοπος Βόρειας και Νότιας Αμερικής και από την 1η Νοεμβρίου 1948 κατείχε τον θρόνο του οικουμενικού πατριάρχη έως τον θάνατό του. Υπό την ηγεσία του Α., το οικουμενικό πατριαρχείο οδηγήθηκε σε μια συνέχιση της δημιουργικής πορείας του στον χώρο της ορθοδοξίας και γενικότερα των άλλων Εκκλησιών. Όσον αφορά τον τομέα της ορθοδοξίας, έτεινε προς τη δημιουργία μιας Καθολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, στην οποία όλα τα μέλη θα ήταν ουσιαστικά ενωμένα, ανεξάρτητα από την εθνική προέλευση και καταγωγή τους. Έκφραση του πνεύματος αυτού ήταν η Α’ Πανορθόδοξη Διάσκεψη της Ρόδου (Σεπτέμβριος 1960) και οι προσωπικές συναντήσεις πατριαρχών και προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, που είχαν ως αποτέλεσμα την προώθηση πολλών εκκλησιαστικών ζητημάτων και ζωτικών προβλημάτων της σύγχρονης κοινωνίας. Στις σχέσεις του με τις άλλες Εκκλησίες τόνιζε περισσότερο τα σημεία που τις ενώνουν, με την πεποίθηση ότι όλοι «είμεθα μέλη της αυτής Εκκλησίας του Χριστού και δεν διαφέρομεν παρά μόνον εις την ερμηνείαν της αυτής πίστεως». Ως προς τις διαφωνίες των Εκκλησιών, πρότεινε τον θεολογικό διάλογο με βάση την ενότητα που υπάρχει ανάμεσα στην αλήθεια και την αγάπη. Καρπός του πνεύματος αυτού υπήρξε η άρση του αφορισμού μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινούπολης, η επικοινωνία και πάλι μετά περίπου δέκα αιώνες και οι συναντήσεις του Α. με τον πάπα Παύλο ΣΤ’ (Ιεροσόλυμα 5 Ιανουαρίου 1964, Κωνσταντινούπολη 25 Ιουλίου 1967, Ρώμη 27 Οκτωβρίου 1967). Ανάλογη προσπάθεια και πρόοδος σημειώθηκε και στο θέμα της επαφής με τις προτεσταντικές και μονοφυσιτικές Εκκλησίες. O οικουμενικός πατριάρχης Αθηναγόρας.